Araç Lastiği Alırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Araçların rahat, güvenli ve tasarruflu olarak hareket edebilmesi için çeşitli tip ve boyutlarda lastikler geliştirilir. Oluk sayıları, hamurlarının sertlik derecesi veya diş derinliği gibi detaylar, lastiklerin kullanım alanlarını belirler. Ancak lastik alırken ilk olarak tamamı uluslararası standartlarla belirlenen ölçülere dikkat etmeniz gerekir.
 

Araç Lastiği Boyutları Nelerdir?
 

Araba lastik ölçüleri, araçların kitapçıklarında açıkça yazar. Örneğin Kia Sportage’ın broşürü içerisinde “Lastikler” başlığı altında 225/60R17 ve 245/45R19 ifadelerini göreceksiniz.
 

Sıralama ile lastik ölçülerinde yer alan boyutlar ise şöyledir:
 

• ● İlk kısım lastiğin kesit genişliğini ifade eder. Yani yanak olarak tabir edilen yanal yüzeyden, diğer yanal yüzeye kadar olan uzunluktur ve buna dıştan dışa genişlik dendiğini de görebilirsiniz. Örneğimizde yer alan lastiklerin kesit genişliği 225 ve 245 milimetredir.
   
• ● İkinci kısım ise lastik kesitinin, lastik genişliğine oranıdır. Örneğimizde yer alan lastikler için oran %60 ve %45’tir. Yani ilk lastikte 225’in %60, ikinci lastikte ise 245’in %45’i kadar en-boy oranı vardır.
   
• ● Üçüncü kısımda yer alan R ise lastiğin radyal olduğunu gösterir. Radyal denilen tasarımda bir çeşit tekstil ve metal türü ipliklerin kullanıldığı özel kompozit malzeme bulunur. Çok yüksek direnç oluşturabildikleri için hem yol ve yolcu güvenliği üst seviyeye çıkar hem de tekerleklerin deforme olma süreci kısalır. Örneğimizde yer alan lastiklerde “R” ibaresi bulunduğu için her ikisi de radyaldir.
   
• ● Son kısım ise jant genişliğini ifade eder. Örnekte yer alan ilk lastik 17”, ikinci lastik ise 19” büyüklüğündeki jantlar ile uyumludur.
   

Tüm bu ifadeleri ezbere bilmenize gerek yoktur. Araç kitapçığında yazan oranları lastik satışı yapan bayilere söylemeniz veya internet sitelerine girmeniz durumunda, uygun lastik seçenekleri sunulur. Türkiye’de sık görülen bazı lastik ölçüleri şöyledir:
 

Radyalın yanında yer alan değere bakabileceğiniz gibi tablonun üst kısmında yer alan inç değerine bakarak otomobiliniz jant boyutuna uygun olan versiyonu görebilirsiniz.
 

Lastik Fiyatları Ne Kadar?
 

Lastik içerisinde farklı birçok malzeme bulunduğu için ham madde fiyatlarında yaşanan değişimler gibi nedenlerle fiyatlarda değişiklik görülebilir. Türkiye’de araç lastiği fiyatları 700 TL’den 4.000 TL’ye kadar ulaşabilir.
 

Araç lastik ücretleri; lastiğin içerisinde kullanılan malzemelerin kalitesine ve miktarına, lastiğin türüne ve lastik tipine göre değişiklik gösterebilir.
 

Son olarak araba lastiği fiyatlarının yüksek veya düşük olması, lastiğin kötü veya iyi olduğu anlamına gelmez. Örneğin görece yüksek fiyatlarla satışa sunulan 215/40R17 boyutlarındaki bir lastik, oldukça uygun fiyatlı olan 215/40R17 boyutlarındaki bir lastiğe göre yaz şartlarında çok daha kötü bir performans gösterebilir. Çünkü pahalı olan kış lastiği olabilir ve üzerinde yer alan hamur, yaz şartlarına göre imal edilmemiştir.
 

Bu nedenle lastik seçerken dikkat etmeniz gereken kriterlerden biri fiyat olsa da tek belirleyici değildir.
 

Araç Lastiği Çeşitleri Nelerdir?
 

Binek otomobillerde kullanılan lastikleri; yaz, kış ve mevsim lastikleri olarak 3’e ayırabiliriz. 3 lastik türünün de kendine özgü temel farkları bulunur. Bu farklar sayesinde de yola daha iyi tutunmanızı ve güvenli bir sürüş deneyimi yaşamanızı sağlarlar. İlk olarak en sık tercih edilen lastiklerden olan mevsim lastiklerini anlatmaya başlayalım.
 

Mevsim Lastiği Nedir?
 

Mevsim veya 4 mevsim araç lastiği olarak tabir edilen lastik türü, yılın her döneminde kullanabileceğiniz şekilde tasarlanır. Hamuru özel olarak imal edildiği için düşük ve yüksek hava sıcaklıklarına karşı dayanıklıdır. Yaz lastikleri gibi hava sıcaklıkları düştüğünde hızla donmazlar veya kış lastikleri gibi sıcak havalarda ekstra yumuşaklık göstermezler.
 

Ülkemizin neredeyse bütün şehirlerinde kullanılabildikleri için oldukça sık tercih edilirler. 4 mevsim araba lastiği özellikleri itibarıyla her mevsime uyum sağlayacak şekilde dizayn edildikleri için yıl boyu kullanılabilir. Bu sayede ekstra lastik bulundurma ve depolama maliyetlerinden de sürücülerin kurtulmasını sağlar.
 

Eksi yönleri ise hava sıcaklıkları çok arttığında yaz lastiğine göre çok daha fazla yakıt tüketimine sebep olurlar. Ayrıca kar yağışı olduğunda kış lastiği kadar yüksek bir yol tutuşu sergilemezler.
 

Kış Lastiği Nedir?
 

Kış ve kışlık araba lastiği olarak tabir edilen lastik türü, oldukça yumuşak bir hamura sahiptir. Bu sayede de soğuk havalarda bile kolayca ısınabilirler. Böylece donma gibi sorunlarla karşılaşmadan araç kullanmanızı sağlarlar.
 

Üzerlerinde yer alan oluklar ve dişler oldukça derindir. Bu sayede kar yağışı dahil olmak üzere hemen tüm yağışlı hava şartlarında yere oldukça sıkı tutunurlar. Ayrıca hava sıcaklıkları 10 derecenin altına düştüğünde kullanılması önerilir. Çünkü bu değerden daha düşük hava sıcaklıklarında diğer lastikler daha sert hamurlu olduğu için yere daha az tutunurlar.
 

Yaz Lastiği Nedir?
 

Sert hamurlu lastiklerdir ve sıcak havalara dayanıklıdırlar. Hava sıcaklıklarının çok yükseldiği şehirlerde mevsim veya kış lastikleri yerine tercih edilmeleri önerilir. Çünkü mevsim ve kış lastikleri, sıcak havalarda yumuşak olan hamurları ile yere çok daha fazla tutunur ve aracın istenen performansta çalışmasının önüne geçer.
 

Yaz lastiklerinin oluk ve dişleri hem az hem de kısadır. Bu nedenle de yağışlı ve soğuk havalar için uygun değildir. Özellikle hava sıcaklıklarının 10 derecenin altına düştüğü durumlarda kullanılmamaları önerilir.
 

Lastik Seçimi Yakıt Verimliliğini Etkiler mi?
 

Lastik alırken dikkat etmeniz gereken en önemli konulardan biri yakıt tüketimidir. Çünkü yaz aylarında kış lastiği kullanmak veya kış aylarında yaz lastiği kullanmak sadece sürüş güvenliğinizi tehlikeye atmaz. Aynı zamanda araç yere çok fazla veya çok az tutunduğu için tekerlek dönüş sayısı gibi değerler değişir ve yakıt tüketimi önemli ölçüde artar.
 

Hatta lastiklerin birkaç yıl kullanılabildiği düşünüldüğünde yakıt verimliliğini çok fazla düşüren modellerin tercih edilmesi durumunda lastik almamak daha pahalı bir çözüm dahi olabilir.
 

Araba Lastiklerinde Yer Alan Etiket ve Semboller Ne Anlama Geliyor?
 

Araç lastiği özellikleri, etiket ve semboller ile belirlenir. 4 mevsim araç lastiği veya kış lastiği gibi araba lastiği çeşitleri, üzerlerinde yer alan semboller ve etiketlerle kolayca anlaşılabilir. Kış lastiklerinin üzerinde dağ içerisinde kar tanesi ve M+S sembolleri bulunur. Bu işaretler lastiğin kış şartları ile kar ve çamura da dayanıklı olduğunu gösterir. Ancak bazı 4 mevsim lastik çeşitlerinde de bu semboller yer alabilir.
 

Bunun dışında lastik alırken dikkat etmeniz gereken diğer semboller ise harflerdir. Harfler, alacağınız lastiğin hız endeksini gösterir. Hız endeksinde yer alan km/s cinsinden sürat, lastiğin ideal maksimum hız değerini verir. Bu değerin üzerinde sürekli hareket etmeniz önerilmez. Sırası ile harfler ve hız endeksleri şöyle sıralanır:
 

Ayrıca hız endeksi ile ilgili bilmeniz gereken bir diğer husus ise bu değerlerin aracınızın ulaşabileceği maksimum değerden farklı olabilmesidir. Örneğin W hız endeksinde 270 km/s uygun bir hızdır. Ancak aracınız elektronik olarak 250 km/s hız ile sınırlandırılmış olabilir.
 

Yönetmeliklere Göre Lastik Seçimi Nasıl Yapılır?
 

Yasa ve yönetmeliklere göre lastikler ile ilgili bazı kısıtlamalar bulunur. Bu kısıtlamalara uyarak lastik seçimi yapmanız oldukça önemlidir. Kısıtlamalar ile ilgili ilk konu ise lastik diş derinliğidir.
 

Araçların lastik diş derinliği, yönetmeliklere göre minimum 1,6 mm olmalıdır. Bu derinliğin altında kalan lastikler, yasalara göre kusurlu sayılır. TÜVTÜRK tarafından icra edilen araç muayenelerinde de lastikler kontrol edilir ve gerekli derinliğin olması beklenir. Eğer araç gerekli lastik diş derinliğine sahip değilse ağır kusurlu sayılır ve muayeneden geçemez.
 

Lastik diş derinliğini öğrenebilmek için iki farklı yöntem bulunur. Bunlardan ilki bazı markaların sunduğu çizgilerdir. Kırmızı veya sarı gibi kolayca fark edilebilecek bir renkte olan diş derinlik çizgileri, araç lastiğinin derinliğinin yasal sınırların altında olup olmadığını öğrenmenizi sağlar.
 

İkincisi ise lastik diş derinliği kılavuzu adı verilen özel bir ölçüm aparatıdır. Kredi kartından küçük olan aparatın milimetreleri gösteren kısmını lastiğin dişlerine geçirip yasal sınırın altında olup olmadığını öğrenebilirsiniz. Genellikle lastik satışı yapan dükkanlarda bu aparatlar eşantiyon olarak sunulur ve lastik almanız durumunda hediye edilirler.
 

Lastiklerle ilgili bir başka husus ise kış lastiği uygulamasıdır. Her yıl 1 Aralık ve 1 Nisan tarihleri arasında şehirlerarası yolcu ve yük taşıyan tüm araçlar için kış lastiği takılması zorunludur. Ayrıca bazı il ve ilçelerin idari amirleri bu süreyi uzatabilir. Bu nedenle kaymakamlık ve valiliklerin yaptıkları açıklamaların takip edilmesi önerilir.
 

Araç Lastiği Ömrü Ne Kadar?
 

Lastik alırken dikkat etmeniz gereken en önemli konulardan biri lastik ömrüdür. Lastiklerin önemli bir kısmını kaplayan ve hamur adını verdiğimiz elastik madde, 10 yıl süreyle ideal sertlik değerinde kalır. Bu süreye de raf ömrü denir ve bu süreden sonra kullanılması kesinlikle önerilmez.
 

Lastiklerin kullanım ömürleri ise 100 bin kilometreye kadar uzar. Ancak ortalama değer genellikle 80 bin kilometredir. Yani Türkiye’yi baz alacak olursak 4 yıl gibi bir sürede lastik ideal değerlerinden uzaklaşmış olur. Bu nedenle de kontrol edilmeden kullanılmaması önerilir.
 

Lastik, Fren Performansını Etkiler mi?
 

Araç lastiği alırken uygun lastik seçeneklerini tercih ettiğinizden emin olduğunuz sürece fren performansı açısından sorun yaşamazsınız. Lastik ideal büyüklükte ve mevsim şartlarına göre dizayn edilmiş bir modelse fren mesafeniz uzamaz. Böylece güvenli bir şekilde seyahat edebilirsiniz.

Tam tersi durumlarda ise fren mesafenizin uzamasıyla beraber yere fazla tutunma gibi nedenlerle de viraj benzeri alanlarda ani frenleme yapılması durumunda savrulma gibi sorunlar yaşanabilir.
 

Lastik Gürültüsü Alırken Anlaşılabilir mi?
 

Lastik gürültüsü, yan aynalar veya spoiler gibi parçaların çıkardığı sese benzer bir gürültüdür. Özellikle uzun yollarda ses yükselir ve sürüş konforunu düşürebilir. Genel olarak bu gürültüye yol gürültüsü adı verilir.

Lastiklerin çıkardığı gürültünün kaynağı zemin ile temastır. Günümüzde lastikler yol gürültüsünü azaltacak şekilde dizayn edilir. Ancak lastikleri denemeden veya benzer araçlarda nasıl bir sonuç verdiğini görmeden gürültülerini anlamak pek mümkün değildir. Bu nedenle lastik almadan önce kullanıcı yorumlarını okumanızı öneririz.
 

Sıfır Lastik mi, İkinci El Lastik mi?
 

Sıfır araç lastiği fiyatları bir hayli yüksek olduğu için son yıllarda ikinci el araç lastiklerine yönelik talepte de bir artış mevcuttur. Ancak sürücülerin mecbur kalmadıkları müddetçe ikinci el araç lastiklerine yönelmemeleri önerilir. Çünkü lastiklerin ömrü zaten maksimum 10 yıldır. Tabii bu değer yukarıda da belirttiğimiz gibi raf ömrüdür. Kullanım durumunda lastikler genellikle 3-4 yılda tükenir. Bu nedenle alacağınız ikinci el lastikleri kısa bir süre sonra yenilemeniz gerekebilir.